4 lutego 2024 r., w Węgrowie (Województwo Mazowieckie), odbyły się uroczystości religijno-patriotyczne upamiętniające Powstańców Styczniowych poległych w bitwie pod Węgrowem. W uroczystościach uczestniczył członek Zarządu Koła ZOR RP w Starych Babicach, potomek Powstańca Styczniowego, mat w st. spocz. Stanisław Sekuła.
Uroczystości z okazji 161 rocznicy bitwy pod Węgrowem rozpoczęły się w mszą św. w Bazylice Mniejszej w Węgrowie, która odprawiona została pod przewodnictwem ks. Prałata Leszka Gardzińskiego w intencji poległych Powstańców, z udziałem pocztów sztandarowych, Wojskowej Asysty Honorowej oraz Miejskiej Orkiestry Dętej. Po mszy św. zabrani przenieśli się na teren przy Kamieniu - Pomniku, gdzie pochowanych jest 66 Powstańców Styczniowych.
Burmistrz Węgrowa Paweł Marchela w swoim wystąpieniu podkreślił, że Bitwa pod Węgrowem to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Powstania Styczniowego, które zasłynęło w świecie, przynosząc Polakom należną im chlubę i rozgłos.
Podczas uroczystości do zebranych przemawiali: Posłanka na Sejm RP Kamila Gasiuk – Pihowicz, Senator RP Maciej Górski, który również odczytał list od Poseł Marii Koc. W imieniu Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika głos zabrał Dyrektor Mazowieckiego Zespołu Parków Krajobrazowych Sylwester Chołast.
Podczas uroczystości przedstawiciel Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej w Wyszkowie Sylwester Raniszewski wręczył Burmistrzowi Węgrowa pamiątkowy ryngraf.
Zgodnie z tradycją harcerze złożyli przyrzeczenie harcerskie. Wzruszającym momentem uroczystości był apel pamięci i salwa honorowa. Na zakończenie uroczystości delegacje złożyły wieńce i kwiaty pod pomnikiem.
XXX
Bitwa pod Węgrowem rozegrała się 3 lutego 1863 r. i była jedną z największych w czasie Powstania Styczniowego. Z carskim wojskiem starły się wtedy oddziały dowodzone przez Jana Matlińskiego i Władysława Jabłonowskiego, a batalia przeszła do historii oręża polskiego i jest określana mianem polskich Termopil. Kulminacyjnym punktem bitwy, wielokrotnie opisywanym przez historyków i literatów, był brawurowy atak kosynierów. Historyk Sergiusz Gesket podaje, że poległo wówczas 128 powstańców, jednak miejscowy proboszcz Ignacy Jemielitty twierdził, że pochował „66 mężczyzn różnego stanu i wieku”. Według obecnego stanu wiedzy można udokumentować śmierć ok. 80 powstańców. Straty poniesione przez Rosjan w bitwie nie są znane. Strona rosyjska rażąco je zaniżała – wspomniany Gesket twierdzi, że rannych zostało pięciu żołnierzy i sześć koni. Polskie „Wiadomości z Pola Bitwy” z 10 lutego 1863 roku podały równie mało wiarygodną i niepotwierdzoną informację, że „Moskale stracili czterystu kilkudziesięciu w zabitych”. Rosyjskie straty musiały być jednak niemałe, wielki książę Konstanty pisał bowiem do cara Aleksandra II: „Sama sprawa poszła bardzo źle”, dodając, że „ułani rzucili się do ataku i strasznie krwawili”.
Grafiki przedstawiające zdobycie armat na Moskalach publikowano w wielu europejskich czasopismach. O Węgrowie pisali wybitni poeci, w tym Cyprian Kamil Norwid i Maria Konopnicka. Auguste Henri Barbier, członek Akademii Francuskiej, napisał wiersz Atak pod Węgrowem (Charge de Wengrow), opublikowany 13 marca 1863 roku w czasopiśmie „Revue de Deux Mondes”. Przedstawiamy jego fragmenty:
I zajaśniały owe wielkie czyny,
Jakich nam dzieje przedstawiają całe
Gdy dwóchset młodzi, jak Termopil syny,
By resztę braci zasłonić się dało,
Mężnie na paszcze rzuca się armatnie
I tam znajduje swe chwile ostatnie.
Porównanie do Spartan było wyrazem najwyższego uznania ludzi wychowanych w kręgu kultury klasycznej, dla których Leonidas i jego towarzysze broni byli symbolem najwyższego, heroicznego męstwa. Legenda Węgrowa jako polskich Termopil powstała w odpowiedzi na propagandę rosyjską przedstawiającą powstańców jako pospolitych bandytów i buntowników i przyczyniła się do wzbudzenia wśród narodów Europy i Ameryki sympatii dla polskiej walki o wolność i jej bohaterów.
Miarą uznania znaczenia bitwy węgrowskiej było odsłonięcie przez Ministra Obrony Narodowej Mariusza Błaszczaka na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie tablicy poświęconej sławnym bitwom Powstania Styczniowego, w tym batalii pod Węgrowem. Stało się to 5 lutego 2023 roku. Bohaterowie spod Węgrowa zostali tym samym uwiecznieni w panteonie polskiej chwały wojennej.
Źródła: wegrow.com.pl, https://powstanie1863-64.pl i obsługa własna
