We wrześniu 2021 r., wydana została publikacja zatytułowana: „Policyjnym szlakiem pamięci po warszawskich nekropoliach. Miejsca spoczynku policjantów Policji Państwowej II RP”, autorstwa Michała Krzysztofa Wykowskiego - honorowego prezesa Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 roku oraz Stanisława Wojciecha Wykowskiego członka ZG tej organizacji, a równocześnie członka Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej. Związek był partnerem projektu.
Książka została objęta patronatem Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 roku.
Publikacja jest nowatorską próbą zewidencjonowania grobów polskich policjantów II RP, spoczywających na stołecznych nekropoliach oraz w obrębie Warszawy. Zawiera noty biograficzne i wskazane miejsca spoczynku 140 funkcjonariuszy Policji Państwowej. Do tej pory w policyjnej bibliografii spotykamy wiele przykładów policyjnych życiorysów, jednak praktycznie nigdzie nie znajdujemy wskazań miejsc wiecznego spoczynku lub symbolicznych upamiętnień policjantów. Stąd w przygotowanej publikacji oprócz krótkiego opisu życia, służby i okoliczności śmierci policjanta, autorzy wskazują miejsce jego pochówku lub symboliczne upamiętnienie przeważnie na grobach rodzinnych, dotyczące głównie ofiar zbrodni Katyńskiej i zaginionych na Wschodzie, ale także zamordowanych podczas okupacji hitlerowskiej. Opracowane przez autorów noty biograficzne zawierają dodatkowo zdjęcia funkcjonariuszy PP, a w niektórych przypadkach także nekrologi prasowe, będące ciekawym dopełnieniem aspektu śmierci i pochówku policjanta.
Wśród policyjnych bohaterów odnajdujemy tych, którzy polegli „śmiercią chwalebną” podczas pełnienia służby w okresie międzywojnia, zmarłych śmiercią naturalną i samobójczą, zamordowanych podczas zbrodni Katyńskiej wiosną 1940 roku na terenie ZSRS, członków niepodległościowego podziemia, zamordowanych, rozstrzelanych podczas okupacji niemieckiej, zmarłych śmiercią naturalną oraz tych zamęczonych przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w latach powojennych.
Autorzy – co warte podkreślenia – nie ograniczyli się do opisu policyjnej drogi służbowej funkcjonariuszy, ale duży nacisk położyli na udokumentowanie wcześniejszej służby w armiach zaborczych i Wojsku Polskim. Wielu wspomnianych w pracy policjantów II RP było szeregowymi lub oficerami rezerwy WP. Uczestniczyło w żmudnym procesie odzyskiwania przez Polskę niepodległości w 1918 roku, służąc u gen. Józefa Hallera czy gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. Było członkami POW, walczyło w wojnie polsko-bolszewickiej i utworzonym w 213 Policyjnym Pułku Piechoty czy słynnym Dywizjonie „Husarów Śmierci” jak w przypadku wydobytego z zapomnienia podkomisarza i podporucznika WP Stefana Rozumskiego.
Wśród opisywanych sylwetek są także generałowie WP Jan Tomasz Jur Gorzechowski, Kazimierz Dąbrowa Młodzianowski czy zasłużony oficer - pułkownik Ignacy August Boerner, którzy odcisnęli swoje piętno także w procesie tworzenia struktur bezpieczeństwa w okresie odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Opisane w publikacji miejsca spoczynku, znaczą policyjny szlak pamięci, wnosząc niewątpliwie walor edukacyjny dla kolejnych pokoleń. Przypominają bohaterów w granatowych mundurach, budujących i służących II RP.
Projekt jako nowatorski, włączony został do wspólnego z Fundacją Polskiego Państwa Podziemnego działania Warszawskiego Stowarzyszenia Rodzina Policyjna 1939 roku, polegającego na oznaczeniu opracowanych miejsc spoczynku policjantów kodami QR znaczących „Policyjny szlak pamięci”. Przygotowana publikacja, stanowi również dobry zaczyn do dalszych pogłębionych badań nad ustaleniem kolejnych miejsc policyjnych pochówków. Jest również świadectwem aktualnego stanu zinwentaryzowanych policyjnych grobów, który może i powinien być pomocny przy podjęciu prób rewitalizacji wielu z nich, zwłaszcza tych opuszczonych
i zapomnianych.
Stanisław Wojciech Wykowski
