13 czerwca 2025 r., podczas obchodów 15 – lecia istnienia 5 pułku chemicznego w Tarnowskich Górach, odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą gen. broni Leonowi Berbeckiemu – patronowi jednostki. Tablicę pamiątkową odsłonił Prezes ZG Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej – płk rez. Alfred Kabata wraz z dowódcą jednostki płk. Juliuszem Sawickim i przedstawicielem Katowickiego Oddziału IPN – Janem Kwaśniewiczem.
ZOR RP w uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej i w obchodach jubileuszu 15 - lecia istnienia 5 pułku chemicznego w Tarnowskich Górach reprezentowali: płk rez. Alfred Kabata - Prezes ZG, mjr rez. Radosław Gądek - Prezes Okręgu Małopolskiego i członek ZG, plut. rez. Artur Wojciechowski - Prezes Koła ZOR RP w Częstochowie i zastępca sekretarza ZG, członkowie Koła częstochowskiego: Dariusz Sil i Krzysztof Buchajczuk oraz Damian Filipek.
Tablicę umiejscowioną przed bramą wjazdową do jednostki, odsłonięto z inicjatywy 5 pułku chemicznego i Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej. Poza Związkiem Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej, który był głównym darczyńcą, współfundatorami tablicy byli: Instytut Pamięci Narodowej – Oddział w Katowicach, Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Tarnowskich Górach, 5 pułk chemiczny.
Przed odsłonięciem tablicy, głos zabrał płk Juliusz Sawicki – dowódca 5 pułku chemicznego, który zwracając się do zaproszonych gości i żołnierzy podziękował Związkowi Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej za inicjatywę odsłonięcia tablicy i zaangażowanie w jej wykonanie, podkreślając dużą rolę w tym zakresie ppłk. w st. spocz. Krzysztofa Tomaszewskiego – Wiceprezesa ZG, Prezesa Okręgu Śląskiego ZOR RP i jednocześnie pracownika resortu obrony narodowej w 5 pułku chemicznym.
Podziękował również Związkowi Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej i pozostałym darczyńcom za wsparcie finansowe.
W swojej wypowiedzi podkreślił, że: Gen. broni Leon Berbecki całym swoim życiem potwierdził wierność Polsce, walczył o jej niepodległość, działał w wojsku w czasach II Rzeczypospolitej. Ta tablica będzie nam przypominać, komu służymy i że nawet w najtrudniejszych chwilach trzeba zachować honor.
Następnie głos zabrał płk rez. Alfred Kabata, który podkreślił, że już od 1990 r. gromadzi materiały i publikuje na temat gen. broni Leona Berbeckiego. Od 2014 r., kiedy Związek zawarł porozumienie o współpracy z 5 pułkiem chemicznym, on, jak i ppłk w st. spocz. Krzysztof Tomaszewski przybliżają postać gen. broni Leona Berbeckiego żołnierzom pułku i uczniom tarnogórskich klas mundurowych, przeprowadzając lekcje historyczne i prezentacje multimedialne oraz organizując wyjazdy do grobu gen. Berbeckiego, który znajduje się na Cmentarzu Centralnym w Gliwicach. Dodał, że odsłaniana dzisiaj tablica pamiątkowa będzie pierwszym w Polsce miejscem pamięci poświęconym gen. broni Leonowi Berbeckiemu. Odsłonięta bowiem wiele lat wcześniej (12 listopada 2005 r.) w Gliwicach, tablica pamiątkowa, umieszczona na budynku przy ul. Puszkina 41, w którym mieszkał gen. Berbecki, a której autorem był przyjaciel Generała, wybitny gliwicki architekt prof. Franciszek Maurer, wskutek niedopełnienia wymagań formalnych, została w krótkim czasie po odsłonięciu zdemontowana i zdeponowana w Urzędzie Miejskim w Gliwicach, a następnie przekazana do WKU w Gliwicach. W wyniku ustaleń dokonanych w tej sprawie przez płk. rez. Alfreda Kabaty oraz zabiegów podjętych przez ppłk. w st. spocz. Krzysztofa Tomaszewskiego, tablica ta po dopełnieniu niezbędnych formalności, jest obecnie eksponowana w sali tradycji 5 pułku chemicznego.
Płk rez. Alfred Kabata zwrócił uwagę na związki gen. Berbeckiego ze Śląskiem, który chcąc dobrze wywiązać się z tego zadania postanowił osobiście przemaszerować cały powierzony mu odcinek. Dokonał tego w ciągu 3 lat urzędowania w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. W czasie marszu od Tarnowskich Gór na południe śledził gen. Berbeckiego i jego szefa sztabu patrol policyjny. Nawet ich zatrzymano i zabrano legitymacje służbowe. Później policjanci tłumaczyli się, że wzięto ich za przebranych oficerów niemieckich. Płk rez. Alfred Kabata wskazał również na związku z Tarnowskimi Górami żony gen. Berbeckiego – Zofii. Przez pewien czas była ona nauczycielką w szkole zawodowej w Tarnowskich Górach. W okresie II RP Zofia Berbecka była posłem na Sejm (w latach 1930-1935) oraz senatorem RP (w latach 1938-1939).
Charakteryzując postać gen. broni Leona Berbeckiego płk rez. Alfred Kabata powiedział m.in.: Gen. broni Leon Berbecki, jest jednym z najbardziej niedocenianych, generałów broni II RP. Był na pewno bardzo dobrym żołnierzem, wybitnym dowódcą, patriotą, o niebanalnym życiorysie, w którym znalazło się miejsce zarówno na blaski, jak i cienie. Był wielką indywidualnością. Cechowała go duża odwaga. Zupełnie nie dbał o osobiste bezpieczeństwo, stąd 5 odniesionych ran. Jako oficer liniowy dawał przykłady osobistego męstwa, stanowiąc wzór do naśladowania. Swą postawą w boju i doświadczeniem zyskiwał u podwładnych zaufanie i wiarę w celowość prowadzonej walki. Jako dowódca był niezwykle aktywny i szukający niekonwencjonalnych rozwiązań. posiadał zdolność szybkiej orientacji w złożonych sytuacjach i wydawania na ogół trafnych decyzji. To, co postanowił, starał się realizować z żelazną wolą i konsekwencją. Cechowało go duże poczucie obowiązkowości. Dbał o sławę i dobre imię podległego mu związku taktycznego. Umiał trafiać w sytuacjach trudnych do serc żołnierskich, wyzwalając ambicję szlachetna rywalizację. Duża wymagalność i sposób bycia polegający na posługiwaniu się dosadnym językiem żołnierskim, a zwłaszcza bezwzględność w egzekwowaniu rozkazów sprawiała, że mimo szacunku dla niego nie był dowódcą szczególnie lubianym. On jednak bez względu na to, czy był lubiany czy też nie, wszystkich bez wyjątku kochał „po swojemu”, traktując ich jak własne dzieci. Najwyższym autorytetem był dla niego Marszałek Józef Piłsudski. Był człowiekiem stanowczym i zdecydowanym. Nie było dla niego rzeczy niemożliwych do wykonania. Dominującą cechą jego charakteru był żywiołowy temperament. Posiadał wiele życiowego zapału, którym zarażał innych. Był wyczulony na wszelką niesprawiedliwość, dbał o ułożenie właściwych relacji między żołnierzami a ludnością cywilną. W ocenie generałów, jakiej dokonał Marszałek Józef Piłsudski w grudniu 1922 r., znalazł się on w grupie najlepiej ocenionych, tzn. „wyżej niż przeciętni”. Marszałek Piłsudski ocenił gen. Berbeckiego następująco: „Bardzo dobry oficer o silnej woli, wielkiej odwadze i umiejętności wyciśnięcia z siebie i podwładnych bardzo wielkich wysiłków. Dla podwładnych nieznośny. Uprzedzający się do ludzi. Bardzo skłonny do faworytyzmu. (…) Meldunki nie zawsze prawdziwe. Wobec względnie niełatwego umysłu i braku wykształcenia wojskowego trzeba zawsze zadania stawiać bardzo jasno i kategorycznie. Natomiast można zawsze być pewnym, że jego energia, niestrudzona praca, uporczywa wola i umiejętność rzucenia samego siebie na Szalę wypadków dać może tyle, że w wielu wypadkach trzeba zapomnieć dla jego zalet. Przeze mnie już jest wyznaczony jako pierwszy do objęcia grupy operacyjnej.
Po odsłonięciu tablicy pamiątkowej modlitwę okolicznościową odmówił ks. ppłk Przemysław Tur - kapelan Jednostki Wojskowej Komandosów w Lublińcu, który również poświęcił tablicę. Ceremonię odsłonięcia tablicy zakończyło złożenie kwiatów przez delegacje uczestniczące w uroczystości.
Drugą część obchodów jubileuszu 15 – lecia 5 pułku chemicznego stanowił uroczysty apel, który odbył się na placu apelowym.
Po przyjęciu meldunku przez dowódcę pułku i dokonaniu przeglądu pododdziałów, odegrano hymn państwowy. Płk Juliusz Sawicki – dowódca pułku, powitał zaproszonych gości i wygłosił przemówienie okolicznościowe. Przemówienie wygłosił również płk Andrzej Żmuda - Zastępca Szefa Zarządu OPBMR DG RSZ. Wśród gości biorących w uroczystości byli m.in. posłowie na Sejm RP, przedstawiciele Wojewody Śląskiego i Sejmiku Województwa Śląskiego, starosta Tarnogórski – Adam Chmiel, Burmistrz Tarnowskich Gór – Arkadiusz Czech. Obecni byli także generałowie: gen. bryg. Ryszard Pietras – zastępca dowódcy 2 Korpusu Polskiego ds. Interoperacyjności - Dowództwa Komponentu Lądowego w Krakowie, gen. bryg. Jarosław Chojnacki - Zastępca Szefa Sztabu ds. operacyjnych - Szef Pionu Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, gen. bryg. Marcin Zawodniak - Dowódca 19 Lubelskiej Brygady Zmechanizowanej.
Podczas uroczystości wręczono odznaczenia, akty mianowania na wyższe stopnie wojskowe, okolicznościowe sygnety i ryngrafy. Ryngraf od dowódcy pułku - płk. Juliusza Sawickiego, w podziękowaniu za współpracę, otrzymał płk rez. Alfred Kabata.
Płk rez. Alfred Kabata odznaczył dowódcę pułku płk. Juliusza Sawickiego i jego zastępcę ppłk. Antoniego Półtoraka Krzyżami Zasługi Związku Oficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej „Serve Patriae” („Służyć Ojczyźnie).
Obchody zakończyła defilada wojskowa oraz przejazd samochodów będących na wyposażeniu 5 pułku chemicznego.
(k)
Foto: Krzysztof Buchajczuk, Damian Filipek, Kamil Zok
Treść zamieszczona na tablicy pamiątkowej:
gen. broni Leon Berbecki
24.07.1874 – 23.03.1962
dowódca 5 pułku piechoty „zuchowatych” I Brygady Legionów 1915-1917,
w 1919 r. dowódca Grup Operacyjnych „Bełz” i „Bug”
oraz III Brygady Piechoty Legionów,
dowódca 3 Dywizji Piechoty Legionów 1919-1921,
zastępca Inspektora Armii Nr 1 w 1923 r.
dowódca Okręgu Korpusu III w Grodnie od 1924 r.
i Okręgu Korpusu VIII w Toruniu od 1926 r.
Inspektor Armii na odcinku śląskim 1928-1938,
od 1933 r. Prezes Zarządu Głównego
Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
Od września 1939 r. do marca 1941 r. internowany w Rumunii,
Więzień niemieckich oflagów VI E Dorsten i VI B Dössel.
Po powrócę do Polski w 1946 r. mieszkał w Gliwicach.
Od 16 marca 2011 r. jest patronem
5 pułku chemicznego w Tarnowskich Górach.
